Điều gì làm nên sự khác biệt giữa một lãnh đạo xuất sắc với một lãnh đạo tầm thường? Theo Daniel Goleman thì đó không phải là IQ hay kỹ năng nghiệp vụ mà là trí tuệ xúc cảm (emotional intelligence – EI). Bài viết này sẽ giải mã tại sao cảm xúc lại quan trọng đối với các nhà lãnh đạo, từ đó, bạn có thể học hỏi và nâng cấp bản thân.
Đánh giá trí tuệ cảm xúc của các nhà lãnh đạo
Hầu hết các công ty lớn đang có xu hướng tuyển dụng các nhà tâm lý học để phát triển “mô hình năng lực” nhằm trợ giúp cho việc phát hiện, đào tạo và tiến cử những tài năng tiềm ẩn cho vị trí lãnh đạo. Tác giả Daniel Goleman đã phân tích 188 mô hình năng lực và xác định được những khả năng cá nhân nào dẫn đến hiệu quả công việc xuất sắc trong các công ty trên, cũng như mức độ đóng góp của những khả năng đó.
Các khả năng được chia thành ba nhóm:
- Khả năng nghiệp vụ thuần túy (như kế toán hay lập kế hoạch kinh doanh)
- Khả năng tư duy (như lập luận phân tích)
- Khả năng thể hiện trí tuệ cảm xúc (như khả năng làm việc với mọi người và hiệu quả trong việc tạo ra thay đổi).
Dựa vào phân tích trong các nghiên cứu của Daniel Goleman và các đồng sự, cần phải nhắc lại rằng trí thông minh đưa đến hiệu quả công việc cao hơn. Những kỹ năng tư duy như nhìn xa trông rộng là đặc biệt quan trọng. Nhưng khi tính toán tỷ lệ giữa kỹ năng nghiệp vụ, IQ và trí tuệ cảm xúc như các thành tố của hiệu quả vượt trội thì trí tuệ cảm xúc được chứng minh là có tầm quan trọng gấp đôi so với các thành tố còn lại xét về mọi cấp độ công việc.
Khi so sánh các nhà lãnh đạo nổi bật với những nhà lãnh đạo trung bình khác, có tới 90% điểm khác biệt trong hồ sơ của họ là ở nhân tố trí tuệ cảm xúc thay vì khả năng nhận thức. Những nhà nghiên cứu khác đã xác nhận rằng trí tuệ cảm xúc không chỉ giúp phân biệt những lãnh đạo xuất sắc mà còn có mối tương quan mật thiết với phong cách làm việc quyết đoán, mạnh mẽ.
Tóm lại, những con số đã cho chúng ta thấy một câu chuyện đầy sức thuyết phục về mối liên hệ giữa thành tựu của một công ty và trí tuệ cảm xúc của lãnh đạo công ty đó. Một điểm quan trọng khác mà nghiên cứu cũng chỉ ra, đó là con người có thể phát triển trí tuệ cảm xúc của mình nếu theo đuổi một phương pháp đúng đắn.
Nâng cao Trí tuệ xúc cảm trong lãnh đạo
Trí tuệ xúc cảm, may mắn thay, ko phải là yếu tố bẩm sinh. Điều đó có nghĩa là bạn hoàn toàn rèn luyện được.
Tự nhận thức về bản thân
Tự nhận thức là yếu tố đầu tiên của trí tuệ cảm xúc trong lãnh đạo – điều này cũng dễ hiểu khi từ hàng nghìn năm trước Kinh tiên tri Delphi 1 đã đưa ra lời khuyên “Biết mình”. Tự nhận thức nghĩa là hiểu rõ những xúc cảm, điểm mạnh, điểm yếu và nhu cầu, động lực của bản thân. Khi bạn ở vị trí lãnh đạo, nếu biết tự nhận thức về bản thân, bạn sẽ hiểu rõ về điểm mạnh và điểm yếu của bản thân, từ đó, bạn sẽ cư xử khiêm tốn hơn.
Bạn có thể nâng cao nhận thức về bản thân bằng cách:
Viết nhật ký: Mỗi ngày bạn chỉ cần dành ra vài phút để trải lòng về những chuyện diễn ra trong ngày và việc bạn cảm thấy như thế nào với những câu chuyện đó cũng sẽ giúp bạn nâng cao khả năng tự nhận thức về bản thân.

Nghĩ kỹ trước khi hành động: Khi bạn cảm thấy tức giận hoặc có những cảm xúc mãnh liệt, hãy chậm lại một nhịp để tìm hiểu nguồn gốc của vấn đề. Hãy nhớ rằng, dù trong bất cứ tình huống nào, bạn luôn có quyền lựa chọn cách phản ứng lại với vấn đề đó. Nếu thế thì tại sao bạn không chọn giải quyết theo cách tích cực hơn?
Tự điều chỉnh
Những nhà lãnh đạo có khả năng tự điều chỉnh bản thân tốt hiếm khi nào đáp trả người khác bằng lời nói, quyết định vội vàng và cảm tính, áp đặt suy nghĩ của mình lên người khác và càng không thỏa hiệp giá trị của bản thân. Tức là, tự điều chỉnh chính là duy trì việc kiểm soát cảm xúc.
Theo Goleman, những yếu tố của trí tuệ cảm xúc trong lãnh đạo cũng bao hàm sự linh hoạt và sự cam kết giải trình trách nhiệm của các nhà lãnh đạo. Bạn có thể nâng cao khả năng tự điều chỉnh bằng cách:
Hiểu giá trị bản thân: Hãy dành chút thời gian để ngẫm và hiểu điều gì là quan trọng nhất với mình, từ đó, bạn sẽ đưa ra lựa chọn đúng đắn.
Tự chịu trách nhiệm: Nếu bạn là kiểu người hay đổ lỗi cho người khác khi xảy ra bất cứ chuyện gì, thì đây có lẽ là lúc bạn nên dừng lại. Hãy thừa nhận sai lầm và đối mặt với hậu quả, dù cho đó là chuyện gì. Lúc đó, bạn sẽ nhận được sự tôn trọng của những người xung quanh.
Bình tĩnh: Khi ở trong một tình huống khó khăn, việc đầu tiên cần làm là giữ bình tĩnh. Bạn có thể lấy lại bình tĩnh bằng cách hít thở sâu hoặc viết ra mọi thứ tiêu cực mà bạn nghĩ, xé và vứt đi hoặc có thể tâm sự với hội bạn thân. Thực tế chỉ ra rằng, ngoài việc tránh xung đột, bạn còn có thể tìm được cách giải quyết sáng suốt hơn.
Cải thiện động lực
Các nhà lãnh đạo đặt mục tiêu và có những tiêu chuẩn chất lượng công việc rất cao trong suốt quá trình đạt được mục tiêu. Bạn có thể cải thiện động lực của mình bằng cách:
Nghĩ về lý do bắt đầu: Bạn rất dễ quên điều bạn thực sự yêu thích ở trong công việc mà bạn đang làm. Vì vậy, hãy dành chút thời gian để nhớ lại lý do khiến bạn muốn làm công việc này. Khi nghĩ về lý do bắt đầu thường giúp bạn nhìn nhận tình hình theo một cách mới, tích cực hơn.
Biết vị trí của bạn: Khi xác định được vai trò lãnh đạo của mình sẽ giúp bạn có nhiều động lực hơn để phấn đấu và dẫn đầu.
Lạc quan: Những nhà lãnh đạo thường lạc quan, không vấn đề gì mà họ không thể giải quyết. Hãy áp dụng điều này vào thực tế. Mỗi khi bạn đối mặt với thử thách hoặc thất bại, hãy cố gắng tìm ra ít nhất một điểm sáng hoặc nên nghĩ rằng đó là bài học tốt dành cho bản thân bạn. Hãy luôn lạc quan trong mọi tình huống.
Đồng cảm/ cảm thông
Đồng cảm là yếu tố quan trọng mà các nhà lãnh đạo cần có để quản lý thành công nhóm của mình. Các nhà lãnh đạo có sự đồng cảm sẽ biết đặt mình vào vị trí của người khác. Họ biết cách khơi các thế mạnh tiềm ẩn của đồng nghiệp, lắng nghe và góp ý xây dựng cho những ai cần điều đó và sẵn sàng thách thức những ai đang hành động không công bằng.
Khi các nhà lãnh đạo biết thấu cảm, họ sẽ nhận lại sự tôn trọng và lòng trung thành của các thành viên còn lại trong nhóm.
Bạn có thể cải thiện sự đồng cảm của mình bằng cách:
Đặt mình vào vị trí của người khác: Hãy dành thời gian để xem xét các tình huống từ quan điểm của người khác, từ đó, bạn sẽ có góc nhìn đa chiều và giải quyết tình huống thấu tình đạt lý hơn.
Chú ý đến ngôn ngữ cơ thể: Ngôn ngữ cơ thể tiết lộ bạn thực sự cảm thấy thế nào và thông điệp bạn muốn nói là gì qua câu chuyện mà đối phương kể. Học cách đọc ngôn ngữ cơ thể là “chìa khóa vàng” để các nhà lãnh đạo có khả năng thấu hiểu cảm giác của người khác, từ đó, có thể đưa ra quyết định phù hợp.
Cách đáp lại: Bạn thấy trợ lý lại đi làm muộn một lần nữa và nhận thấy sự thất vọng trong giọng nói của anh/cô ấy. Hãy đáp lại một cách tích cực để giải quyết cảm xúc buồn chán bằng cách nói với anh/cô ấy rằng, bạn đánh giá cao việc anh/cô ấy sẵn sàng làm thêm giờ, đồng thời, cũng nói lên suy nghĩ thật của bạn khi tình huống ấy xảy ra.
Kỹ năng xã hội
Những nhà lãnh đạo có trí tuệ cảm xúc đều là những người có khả năng giao tiếp xuất sắc. Họ cũng giỏi đối mặt với sự thay đổi và giải quyết xung đột bằng ngoại giao. Họ hiếm khi hài lòng với hiện tại và luôn là tấm gương phản chiếu chính mình, không áp đặt mọi người phải tuân theo cá nhân họ để trở nên tuyệt vời.
Bạn có thể xây dựng kỹ năng xã hội bằng cách:
Tìm cách giải quyết xung đột: Các nhà lãnh đạo phải biết cách giải quyết xung đột giữa các thành viên trong nhóm, khách hàng hoặc đối tác. Học cách giải quyết xung đột là kỹ năng quan trọng nếu bạn muốn thành công.
Cải thiện kỹ năng giao tiếp: Lời nói là thứ không mất tiền mua, do đó, bạn nên học cách nói chuyện thông minh để tránh gây tổn thương cho người khác mà vẫn truyền tải được quan điểm của bản thân.
Học cách khen ngợi người khác: Là một nhà lãnh đạo, bạn có thể truyền cảm hứng cho cấp dưới qua lời khen. Học cách khen người khác là một nghệ thuật khó, nhưng đáng để bạn học hỏi.
Thật may mắn là trí tuệ cảm xúc trong lãnh đạo có thể được rèn luyện. Quá trình này không hề dễ dàng. Nó tốn nhiều thời gian và đòi hỏi sự tận tụy. Song, những lợi ích mà trí tuệ cảm xúc đem lại cho cá nhân và tổ chức sẽ khiến nỗ lực rèn luyện ấy không hề uổng phí.
Nguồn: Trí tuệ xúc cảm, Alpha Books 2021
Tham khảo thêm:
- Uỷ thác công việc: Bài thuốc chữa bệnh “thiếu thời gian” hiệu quả cho các nhà quản lý
- Ôm trọn cơ hội nhận đầu tư với một bản kế hoạch kinh doanh hoàn hảo
- 20 Phút để nắm trọn kiến thức về phân tích tài chính
- 4 cách giúp bạn “sống sót” khi công ty tiến hành đợt sa thải – HBR ONPOINT 2021
- Sử dụng quỹ thời gian hiệu quả chỉ với 20 phút
- 20 phút tạo ra cả một nghệ thuật quản lý sếp
Bài viết liên quan