Nhà quản lý nào cũng muốn học được cách phân tích tài chính trong 20 phút

20 Phút phân tích tài chính không giúp bạn trở thành một chuyên gia tài chính, nhưng nó sẽ giúp bạn hiểu được những kiến thức tài chính cơ bản nhất mà mọi nhà quản lý cần có.   

Ba loại báo cáo tài chính quan trọng

 

Một nhà quản trị giỏi là phải nắm được doanh thu đến từ đâu, ngân sách được chi tiêu ra sao và công ty đang làm ra bao nhiêu lợi nhuận, công ty đang thực hiện công việc chuyển đổi lợi nhuận thành tiền mặt như thế nào. Để hiểu rõ được những điều này và thuận tiện trong việc quản lý tài chính doanh nghiệp thì các nhà quản trị chủ yếu dựa vào ba tài liệu chính: báo cáo kết quả kinh doanh, bảng cân đối kế toán và báo cáo lưu chuyển tiền tệ. Dưới đây là định nghĩa và cách mà ba loại tài liệu này hoạt động: 

Báo cáo kết quả kinh doanh: sẽ cho bạn biết liệu công ty có đang tạo ra lợi nhuận không, có nghĩa là thu nhập ròng của công ty dương hay âm. Báo cáo này thể hiện doanh thu, các khoản chi và các khoản lợi nhuận hay khoản lỗ trong khoảng thời gian nhất định, thường là một tháng, một quý hay một năm.

Bảng cân đối kế toán: sẽ tóm tắt tình hình tài chính của một công ty ở một thời điểm nhất định, thường là ngày cuối cùng của năm hay quý. Nó thể hiện những gì công ty sở hữu (tài sản của công ty),nợ (tài sản nợ) và sự khác biệt giữa chúng, được gọi là vốn chủ sở hữu hay vốn cổ đông. Bảng cân đối kế toán được gọi như vậy vì nó luôn phải cân đối. Nghĩa là, tất cả tài sản phải bằng với tài sản nợ cộng vốn chủ sở hữu. Đây được coi là phương trình kế toán căn bản, thể hiện như sau:

Tài sản = tài sản nợ + vốn chủ sở hữu

Báo cáo lưu chuyển tiền tệ: sẽ giúp bạn nhìn vào tài khoản thanh toán của một công ty. Giống như báo cáo ngân hàng, nó sẽ cho bạn biết vào thời điểm bắt đầu của một giai đoạn, công ty có bao nhiêu tiền trong tay và còn bao nhiêu ở cuối giai đoạn đó. Báo cáo lưu chuyển tiền tệ cũng cho chúng ta thấy tiền đến từ đâu và được chi tiêu như thế nào. Báo cáo lưu chuyển tiền tệ cho thấy công ty của bạn đang chuyển lợi nhuận thành tiền mặt như thế nào và nó sẽ quyết định khả năng thanh toán của một doanh nghiệp.

Mục đích chung của các loại báo cáo tài chính nhìn chung chính là công cụ để các nhà quản trị đánh giá được sức khỏe tài chính của doanh nghiệp.

Đo lường sức khỏe tài chính của công ty

Các báo cáo tài chính tuy nói lên những vấn đề, khía cạnh khác nhau của doanh nghiệp nhưng chúng có liên quan mật thiết tới nhau về tình hình tài chính của doanh nghiệp: 

  • Báo cáo kết quả kinh doanh thể hiện lợi nhuận. Thông qua các nguyên tắc kế toán, nó cho chúng ta thấy công ty đã lãi hay lỗ bao nhiêu trong một giai đoạn – có thể là một tháng, một quý hay một năm.
  •  Bảng cân đối kế toán thể hiện khả năng thanh toán của một công ty. Báo cáo này giúp chúng ta điểm qua tài sản, tài sản nợ và vốn chủ sở hữu của một công ty ở một thời điểm nhất định.
  •  Báo cáo lưu chuyển tiền tệ thể hiện số tiền mặt công ty đang làm ra. Nó còn theo dõi xem tiền của công ty đến từ đâu và được sử dụng vào việc gì.

Ngoài ra, từ các báo cáo tài chính chúng ta sẽ suy ra các tỷ số tài chính dưới đây để thể hiện mối quan hệ tương quan giữa chúng, đánh giá được lợi nhuận của công ty nhiều hay ít? Tình trạng nợ của công ty như vậy tốt hay không tốt?

  • Các tỷ số khả năng sinh lời dùng để xác định khả năng sinh lời của doanh nghiệp gồm có những tỷ số sau: tỷ số sinh lời trên tài sản (ROA), tỷ năng sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE), tỷ số sinh lời trên vốn sử dụng (ROCE), tỷ số sinh lời trên vốn đầu tư (ROI), tỷ số sinh lời trên doanh thu (ROS)
  • Các tỷ số hiệu quả hoạt động cho thấy sự hiệu quả của một công ty trong việc quản lý tài sản và tài sản nợ của họ. Các tỷ số này bao gồm: vòng quay tài sản, chu kỳ khoản phải thu, chu kỳ khoản phải trả, chu kỳ tồn kho.
  • Các tỷ số thanh toán nợ ngắn hạn sẽ cho bạn biết khả năng đáp ứng các nghĩa vụ tài chính hiện tại của một công ty như trả nợ, trả lương và thanh toán cho nhà cung cấp. Các tỷ số này  bao gồm: tỷ số thanh toán ngắn hạn, tỷ số thanh toán nhanh. 
  • Các tỷ số đòn bẩy tài chính cho bạn biết mức độ phụ thuộc vào các khoản nợ của một công ty (từ đòn bẩy trong ngữ cảnh này có nghĩa là vay vốn để vận hành một doanh nghiệp hay thực hiện đầu tư). Các tỷ số nào bao gồm: tỷ số khả năng thanh toán lãi vay, tỷ số nợ trên vốn chủ sở hữu, 

Hãy nhớ một điều là những tỷ số này chỉ đúng khi bạn so sánh với các doanh nghiệp cùng ngành hay đánh giá hiệu quả của 1 công ty qua nhiều giai đoạn khác nhau. Trên đây là một vài tỷ số tài chính phổ biến nhất và được những nhà quản lý chuyên nghiệp hay sử dụng. Tiếp theo là để có một kĩ năng phân tích tài chính hoàn hảo thì đòi hỏi bạn phải hiểu rất rõ về ngân sách. 

Để có một kĩ năng phân tích tài chính hoàn hảo thì đòi hỏi bạn phải hiểu rất rõ về ngân sách

Chuẩn bị ngân sách

 

Ngân sách là một hướng dẫn tài chính cụ thể để đạt được các mục tiêu kinh doanh. Ngân sách của bộ phận do bạn phụ trách là một phần trong chiến lược tổng thể của công ty. Vì vậy, bạn cần phải hiểu chiến lược của công ty để tạo ra một ngân sách hữu hiệu. 

 

Ngân sách nên thể hiện sự tham vọng nhưng cũng phải thực tế. Đừng tạo ra một ngân sách mà bạn không thể đáp ứng, nhưng cũng không nên đánh giá quá thấp khả năng của bản thân và đồng nghiệp. Sau đây là cách để bắt đầu. Trước tiên, hãy liệt kê từ ba đến năm mục tiêu mà bạn dự kiến đạt được trong giai đoạn mà bạn đang xây dựng ngân sách. Ví dụ:

Tăng 5% doanh thu gộp;

Giảm 3% tỷ lệ chi phí hành chính so với doanh thu;

Giảm 2% hàng tồn kho vào cuối năm tài chính.

Hãy đảm bảo rằng những mục tiêu này phù hợp với ưu tiên chiến lược của công ty. Tiếp theo hãy nghĩ cách làm thế nào để bạn hoàn thành chúng (nên nhớ rằng ngân sách chỉ là một kế hoạch với các con số). Làm thế nào để tạo ra nhiều doanh thu hơn? Bạn có cần bổ sung nhân viên bán hàng không? Bạn có thể cắt giảm chi phí hay hàng tồn kho ở đâu? Bộ phận càng nhỏ thì bạn càng cần nhiều chi tiết hơn. Công việc của bạn là theo dõi những vấn đề lớn hơn như hệ thống máy tính và quyết định xem làm thế nào để những ngân sách ở quy mô nhỏ hơn sẽ ăn khớp với nhau.

Trong quá trình xây dựng ngân sách, đặt mình vào vị trí người khác (cấp trên, đồng nghiệp) cũng rất hữu ích. Chẳng hạn, bạn có thể đặt mình vào vị trí của một giám đốc bộ phận với tài nguyên hạn chế và rất nhiều đề xuất cấp vốn: Trong những trường hợp như vậy, lý do nào có thể thuyết phục bạn cấp vốn cho đề xuất bổ sung hai nhân viên mới?

Những nguyên tắc quan trọng khi xây dựng ngân sách: 

Tập trung vào mục tiêu chính: Nếu mục tiêu chính là tăng doanh thu, hãy đặt nó làm ưu tiên hàng đầu trong ngân sách của bạn. Đừng để những vấn đề khác làm bạn phân tâm.

Hãy thực tế: Hầu hết các nhà quản trị đều muốn tăng gấp đôi doanh thu hoặc cắt giảm một nửa chi phí. Nhưng bạn nên nhớ mình sẽ là người phải chịu trách nhiệm về kết quả thực hiện những con số dự kiến đó.

Tìm kiếm sự giúp đỡ: Hãy mời các thành viên trong nhóm tham gia vào quá trình xây dựng ngân sách. Có thể họ biết những thông tin chi tiết về các hạng mục trong ngân sách mà bạn không nắm được. Bộ phận tài chính trong công ty cũng có thể giúp bạn.

Nói chuyện với nhân viên: Đừng coi ngân sách là phương tiện thay thế cho những cuộc tiếp xúc định kỳ với nhân viên. Các thành viên trong nhóm nên được trao đổi trực tiếp với bạn về kế hoạch sử dụng ngân sách cho các hạng mục có thể ảnh hưởng đến họ.

Sau khi đã đưa ra một ngân sách hợp lý cho công ty của bạn, bước tiếp theo trong quá trình phân tích tài chính chính là bạn phải tính toán được tỷ số lợi nhuận trên đầu tư của công ty. 

Tính toán tỷ số lợi nhuận trên đầu tư

Tỷ số lợi nhuận trên đầu tư (ROI) được dùng để đánh giá xem sự đầu tư đó mang về bao nhiêu tiền so với chi phí bỏ ra. Trước khi bạn bắt đầu phân tích ROI, điều quan trọng là phải hiểu được chi phí và lợi ích của việc giữ nguyên hiện trạng. Đừng cho rằng chi phí của việc không làm gì lúc nào cũng cao. Ngay cả khi sự đầu tư mới hứa hẹn lợi ích đáng kể thì nó vẫn có những nguy cơ tiềm tàng. Chi phí ngắn hạn cũng như rủi ro ngắn hạn của việc không làm gì thường là gần bằng không. Tất nhiên, lợi ích của việc không làm gì cũng gần bằng không.

Việc tính toán ROI luôn bao gồm những bước sau đây:

  1. Xác định tất cả chi phí để mua sắm mới hoặc mở rộng kinh doanh;
  2. Ước lượng những khoản tiết kiệm để thực hiện
  3. Ước lượng xem đề xuất đầu tư có thể mang lại bao nhiều tiền mặt cho công ty;
  4. Vạch ra một dòng thời gian thể hiện chi phí dự kiến, các khoản tiết kiệm và dòng tiền, đồng thời sử dụng kỹ thuật phân tích độ nhạy để kiểm tra các giả định của bạn
  5. Đánh giá các chi phí và lợi ích không thể đo lường được.

Một khi đã hoàn thành các bước trên, bạn đã sẵn sàng để sử dụng một hoặc nhiều công cụ phân tích sau gồm có: thời gian hoàn vốn, giá trị hiện tại thuần, tỷ lệ hoàn vốn nội bộ, phân tích điểm hòa vốn hay phân tích độ nhạy. Khi bạn xây dựng Khi bạn xây dựng ngân sách hay quyết định đầu tư, bạn có thể chắc chắn một điều: Các con số sẽ không chính xác như bạn dự đoán. Đó là lí do chúng ta tới với phần cuối cùng để hoàn thiện kĩ năng phân tích tài chính đó là theo dõi kết quả.

Theo dõi kết quả

 

Lợi ích của việc theo dõi kết quả là bạn sẽ xác định được sự khác biệt giữa kế hoạch đã đề ra và thực tế.  Nếu có sự khác biệt đáng kể giữa thực tế và hình dung, bạn sẽ phải điều chỉnh tính toán của mình. Còn nếu sự chênh lệch không đáng kể, bạn có thể tự tin tình hình vẫn đang được kiểm soát tốt. Dưới đây là những thứ bạn cần phải đánh giá trong quá trình theo dõi kết quả: 

  • Kết quả đầu tư: Khi đánh giá một khoản đầu tư mới, bạn đang lên kế hoạch dài hạn, thường là một năm hoặc hơn. Nhưng nếu theo dõi các dự toán của mình hằng tháng thì bạn sẽ sớm phát hiện ra những chênh lệch.
  • Kết quả của những bộ phận khác: Quy trình theo dõi ngân sách của những bộ phận đã có trước trong công ty cũng gần tương tự. Bạn theo dõi kết quả để có thể điều chỉnh chi tiêu và vận hành càng nhanh càng tốt.

Bên cạnh việc so sánh kết quả thực tế với ngân sách, bạn nên ngồi lại và cập nhật dự toán của mình với thông tin mới để tạo ra các dự báo. Nhưng đừng bỏ qua các ước lượng cũ trong quá trình này. Khi chuyển sang xây dựng ngân sách cho năm sau, bạn sẽ muốn đánh giá lại để xem các giả định ban đầu của mình chính xác đến mức nào. Điều này sẽ giúp bạn cải thiện khả năng ước lượng trong những lần phân tích tài chính tiếp theo.

 

Nguồn: Cuốn 20 phút phân tích tài chính, bộ sách HBR 20 Minute Manager, Alpha Books

LET'S GO
SUBSCRIBE
awesome
Sed ut perspiciatis unde omnis